İngiliz gazetesi The Guardian, Rusya’yla Ukrayna arasındaki arabuluculuk girişimlerini mercek altına aldı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un ardından ‘Putin’in uzun masasına yeni bir grup arabulucunun geldiğini’ yazan The Guardian, İsrail, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Hindistan’ın girişimlerinden hangilerinin ne kadar başarı şansı olduğunu inceledi.
ERDOĞAN’A DA HABER VERİLDİĞİ AKTARILDI
Duvar’ın aktardığına göre haberde, arabulucular arasındaki en dikkat çekici ismin, Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le üç saat görüştükten sonra Berlin’e giden İsrail Başbakanı Naftali Bennet olduğu belirtildi. The Guardian, Bennet’in Moskova ziyareti öncesinde Türkiye hava sahasını kullanması gerektiği için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a da haber verildiği aktarıldı. Haberde, İsrail Başbakanı’nın Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski ile de iki defa görüştüğüne dikkat çekildi.
The Guardian, İsrail’in Rusya’yla iyi ilişkiler kurmakta çıkarının olduğunu, İran’la nükleer anlaşmada Rusya’yı kendi tarafına çekmek isteyeceğini ve aynı zamanda da Suriye’deki İranlıları hedef alan hava saldırıları konusunda Rusya’yla anlaşmasını korumak istediğini yazdı. Bununla birlikte haberde, Bennet’in savaşta tarafsız kaldığı için ülke içinde çok yoğun eleştirilere maruz kaldığı, Washington’ın da tepkisini çektiği vurgulandı. The Guardian, eski İsrailli Dışişleri yetkilisi Alon Liel’in, “Savunma Bakanlığı, Suriye’yi haftada bir veya iki defa bombalamaya ihtiyacımız olduğu için bu savaşta tarafsız kalacağımızı söyleyebilir mi?” tepkisi de eleştirilere örnek gösterildi.
MONTRÖ SÖZLEŞMESİ AYRINTISI
Haberde Ankara’nın girişimleri hakkındaysa şu ifadeler kullanıldı:
“Türkiye de [İsrail gibi] sokağın her iki tarafından alışveriş yapmakla suçlandı. Ülke bir mali krizle boğuşuyor ve işgali açıkça kınamasına, Türkiye yapımı insansız hava araçlarının Ukrayna ordusu tarafından alınmasına izin vermesine ve 1936 tarihli Montrö Sözleşmesi kapsamında Boğazları kapatmasına rağmen, Rusya’ya yaptırımlar dayatmadı veya hava sahasını kapatmadı (Pratikte de, Rusya’nın amfibik bir işgal için ihtiyaç duyduğu gemiler Karadeniz’de).
Türkiye içinde Erdoğan’a yönelik eleştiriler Bennet’in maruz kaldıkları kadar yoğun değil fakat İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın cuma günü Erdoğan’la konuşması ve aynı gün ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman’ın da Türk yetkililerle görüşmesi dikkat çekici. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Ukraynalı mevkidaşı Dimitri Kuleba, perşembe günü Türkiye’nin güneyinde düzenlenecek bir forumda buluşmayı kabul ettiler; bu, Rusya’nın işgalinin başlamasından beri bu iki üst düzey diplomat arasındaki ilk potansiyel görüşme.
“PUTİN VE ERDOĞAN, BİRBİRLERİNİN LAFINI ESİRGEMEYEN TARZINI SEVİYOR”
İkisi de 60’lı yaşlarının sonunda ve yıllardır iktidarda olan Putin ve Erdoğan, birbirlerinin lafını esirgemeyen tarzını seviyor. Rusya Devlet Başkanı bir keresinde Türk mevkidaşı için “Sözünün eri” demişti.
Erdoğan pazar günü Putin’le bir saat boyunca telefonda konuştu; ikilinin geçmişte Suriye’de müzakere ettikleri türden bir ateşkes veya insani koridor çağrısında bulundu. Her halükarda, çağrısı pek az şey başarabildi.
Fakat Erdoğan geçmişte Rusya üzerinden kumar oynadı. Rusya yapımı S-400 hava savunma sistemlerini alması, ABD’nin yaptırımlarını ve NATO’nun eleştirilerini tetikledi. Türkiye’nin turizm sektörü büyük ölçüde, ülkeye her yıl gelen 5 milyon Rus turiste bağlı ve Rusya, Türkiye’nin Mersin kentinde Akkuyu Nükleer Santrali’ni inşa ediyor. Türkiye’nin talebinin yüzde 40’ını karşılayan doğalgaz boru hattı Türk Akım’ın sahibi, Gazprom.
“PUTİN’İN İSTEDİĞİ DÜRÜST ARABULUCU DEĞİL”
Türkiye’de sağ için, masada olan şey Avrupa’nın geleceği değil, yükselen bir güç olarak Türkiye’nin geleceği. Fakat Türkiye aynı zamanda ABD’yle arasını düzeltmenin bir yolunu arayan bir NATO üyesi ve Ukrayna’nın beşinci büyük ticaret ortağı. Daimi olarak doğuyla Batı arasında denge kuran Türkiye, muhtemelen Putin’in istediği dürüst arabulucu değil.”
The Guardian, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) de arabulucu olarak öne çıkmaya çalıştığını yazdı. BAE’nin ‘Rus seçkinlere kırmızı halı sermekten her zaman mutlu olduğu’ yorumu yapılırken, ülkenin BM Güvenlik Konseyi’ndeki oylamada da çekimser kaldığı hatırlatıldı. Haberde, BAE’nin Libya ve Afrika’nın başka yerlerinde birlikte çalıştığı, ticaretini 1997’den bu yana 10 kat artırdığı Rusya ile arasını bozmak istemediği vurgulandı.
Haberde, Hindistan’ın da son günlerde ‘dördüncü ve son arabulucu’ olarak ortaya çıktığı belirtildi. Gazete, Hindistan Başkanı Narendra Modi’nin pazartesi günü Putin’le konuştuğunu ve Zelenski ile doğrudan görüşme çağrısı yaptığını hatırlattı. Gazeteye göre, çok taraflılığı savunan ve BM’deki oylamalarda çekimser kalan Hindistan, bir yandan da askeri teçhizatı ile sivil nükleer teknolojisinin büyük kısmını Rusya’dan alırken, Moskova’yı Çin’den uzaklaştırmayı istiyor. Ancak The Guardian, bu hedefin şu an muhtemel görünmediğini yazdı.