Batman Çayı ve Dicle Nehri petrolle zehirlendi

Küresel ısınmanın baş müsebbibi olarak nitelenen karbon yakıtlarda ısrar sürerken, petrol boru hatları ve petrol tankerleri yaşamı zehirliyor. Êlih’te boru hattından boşalan petrol Dicle Nehri’ne kadar ulaştı

Yusuf Gürsucu

Dünyanın dört bir yanında boru hatları ve tankerle taşınan petrol bir kaza ya da bir arıza durumunda büyük çevresel kirliliğe neden olurken, kirlenen bölgede birçok canlının ölümüne yol açmaktadır. Êlih’e (Batman) bağlı Balpınar beldesi kum ocağı mevkiinde petrol boru hattının patlaması sonucu tonlarca petrol nehirlere, yeraltı sularına ve toprağa karışmış durumda. Boru hattındaki petrol, Batman Çayı ve Dicle Nehri’ne akarak su siyah rengini aldı. Önceki gece saatlerinde Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı’nın yaklaşık 507. kilometresinde petrol akıntısı görüldü. Çevreye yayılan tonlarca ham petrolün Batman Çayı ve Dicle Nehri’ne ulaşması büyük bir kirliliğe yol açtı. 3 farklı noktada bariyer sistemleri oluşturularak petrolün yayılımı önlendiği iddia edilirken topraklar da petrolle zehirlendi.

Boru hattındaki akış durduruldu

Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı’nda meydana gelen petrol akıntısının ardından bölgeyi besleyen vanaların kapatıldığı duyuruldu. BOTAŞ, Acil Müdahale ekiplerinin olay yerine intikal ederek müdahale çalışmalarına başladığını bildirdiği açıklamasında, “Batman Valiliği, DSİ, AFAD ve Emniyet birimlerinin koordinasyonunda yapılan çalışmalarla 3 farklı noktada bariyer sistemleri oluşturularak petrolün yayılımı önlenmiştir. Barajlar, sulama kanalları, içme suyu altyapısı ile ilgili gerekli tüm çevresel tedbirler alınmıştır” denildi.

‘Suları içmeyin’

Balpınar Belde Belediyesi tarafından yapılan açıklamada, “Tedbir amaçlı belde sakinlerini su içmemeleri konusunda anonslarla uyardık” denildi. Belediye Başkanı Hüseyin Geylani, “Boru hattı hem Batman Çayı altında hem de beldemizin altından geçiyor. Akarsuyun altından geçen boru hattı büyük olasılıkla çürümüş. Petrol atıklarını içme suyu ile sulama kanallarına karışabileceği olasılığına karşılık beldede kimsenin içme suyunun içmemesi için uyarıda bulunduk. İçme suyu kuyuları atıkların toplanıldığı bölgeye çok yakın. BOTAŞ’ın su tahlil sonuçlarını açıklamasını bekliyoruz. Sızıntı, kuyularımıza yakın olması nedeniyle BOTAŞ’tan su tahlillerini düzenli olarak yapmasını talep ettik” diye konuştu.

Petrol öldürür

Türkiye coğrafyasının yeraltı petrol ve doğalgaz boru hatları ile doldurulmuş durumda. Hasarlı tankerlerin, boru hatlarının veya açık deniz petrol sondaj kulelerinin neden olduğu petrol sızıntıları on yıllar boyunca devam edebilecek acil ve uzun vadeli çevresel kirliliğe neden olurken, Êlih’teki ‘sızıntı’ kelimesiyle yaşananların küçümsenmeye çalışıldığı anlaşılıyor. Tonlarca petrolün nehirlerde, yeraltı sularında ve topraklarda yaratacağı kirliliğin uzun süre etkisi yaşanacak.

Bin ton da kirletir 1 lt de!

Petrol, çevreye yayılmasıyla birlikte değdiği her şeyi kaplar ve girdikleri her ekosistem için uzun vadeli kirletici özelliğe sahiptir. Bin ton petrolün yarattığı kirlilikten bir litre petrole kadar çevreye verdiği zarar yıkıcıdır. Petrol her şeyin üzerine yapışır ve tarım alanlarına, ormanlara veya sulak alanlara, bitkilere ve çimenlere ulaşarak bölgedeki yaban hayatı da yok eder. Petrol ilk süreçte su yüzeyinde yüzerek durur ancak zamanla balık ve diğer canlıları öldürür, suyu kullananları da zehirler.

Petrol kirliliği her yerde

Kuveyt’in petrol üretim şirketi, ülkenin batısında yer alan tesislerde petrol sızıntısı tespit edildiği için acil durum ilan etti. Ülke gelirinin neredeyse yüzde 90’ının petrolden elde edildiği Kuveyt’te Kuveyt Petrol Şirketi ülkenin batısında petrol sızıntısı olduğunu açıklayıp ‘acil durum’ ilan etti ama üretimde herhangi bir aksaklık yaşanmadığı ve yaralanma gibi bir durum olmadığı vurgulandı. Devlete bağlı kurumun sözcüsü Kusay el Amir zehirli gaz tespit edilmediğini, uzmanların sızıntının kaynağını tespit etmeye çalıştığını aktardı. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) kilit ülkelerinden Kuveyt günde yaklaşık 2.7 milyon varil üretiyor. Kuveyt Petrol Şirketi 2020 ve 2016’da petrol sahalarında sızıntı bildirmişti.

Suriye’den Akdeniz’e

2021 yılı Ağustos ayında Suriye’nin kuzeybatısında Akdeniz kıyısında yer alan Banyas kentindeki bir rafineride yaşanan petrol boşalmasıyla büyük bir kirlilik yaşanmış ve İskenderun Körfezi ile Kıbrıs kıyılarına kadar kirlilik ulaşmıştı. Kuzey Kıbrıs haber ajansı TAK’a konuşan Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO), “Deniz ekosistemi açısından tam bir felaket” diye belirtmişti.

Filipinlerde 800 bin litre petrol

Filipinler’in Oriental Mindoro eyaleti kıyılarında geçen hafta batan tankerden sızan petrolün yayıldığı bölgede çok sayıda kişide sağlık sorunları ortaya çıktı. 800 bin litre endüstriyel akaryakıt taşıdığı bildirilen “The MT Princess Empress” tankerinin geçen hafta Oriental Mindoro eyaleti kıyılarında batması, bölge sakinleri ve canlı yaşamı açısından ciddi risklere yol açtı. Yakındaki balıkçı köylerinin kıyılarına ulaşan sızıntı nedeniyle sahiller, siyah renkte tortulanmış yağla kaplandı. Yerel basındaki haberlerde, bölgedeki köylerin sakinlerinin kramp, kusma ve baş dönmesi şikâyetiyle sağlık kuruluşlarına başvurduğu belirtildi. Sızıntının temizlenmesi için Pola köyüne gönderilen işçilerde de sağlık sorunları ortaya çıktığı bildirildi.

Okyanuslarda 600 kaçak tanker

ABD ve Avrupa’nın Rusya’ya uyguladığı petrol ambargosu yine bu ülkelerin şirketleri tarafından delinirken, dünyada gölge tanker olarak nitelenen kayıt dışı tanker sayısı 600’lere ulaştı. Geçtiğimiz Ekim ayında Bloomberg’e konuşan Maersk Tankers CEO’su Christian Ingerslev, son altı ayda adı açıklanmayan alıcılara kaç gemi satıldığına bakıldığında, onları taşımak için bir filonun inşa edildiğinin belli olduğunu söyledi. 5 Aralık’tan önce Dubai, Hong Kong, Singapur ve Kıbrıs gibi ülkelerde bulunan ve ismi açıklanmayan kuruluşlardan tanker ticaretinin keskin bir şekilde arttığı söyleniyor.

Şirketler için her yol mubah

Yapılan açıklamalarda bir petrol tankeri Çin‘in doğusunda karaya oturup suya yakıt sızdırdığı, bir diğerinin Küba yakınlarında bir çarpışmada ortaya çıktığı belirtiliyor. Bu gemiler geçen yıl yaptırım uygulanan Rusya ve İran gibi ülkelerden petrol taşıyan tankerlerin olduğu ve “gölge” filoların parçası olduğu söyleniyor. Dünya çapında on milyonlarca varil petrol taşıyan gölge filolarının, Alaska‘da yıkıcı çevresel hasara neden olan 1989 Exxon Valdez sızıntısı gibi felaketlerin ardından nakliye güvenliğini artırmaya yönelik on yıllardır süren çabaları baltaladığı belirtilirken, bu filoları çalıştıranların ya da bu filolardan petrol tedarik edenlerin ambargocu ülkeler olduğu iddia ediliyor. Diğer yandan ambargo yaptırımlarını tanımayan İran, Venezuela ve Rusya’nın hükümet yetkililerinin, açıklama yapmaması dikkat çekiyor.