Temsilde adaletin eşiği: Erzurum

Yeşil Sol Parti 28. Dönem Erzurum 1. Milletvekili Adayı HDP Grup Başkan Vekili Meral Danış Beştaş’ın şahsında Yeşil Sol Parti Erzurum’da büyük bir heyecan ve motivasyonu da beraberinde getirmiştir. Erzurum’un tek tipçi yerel medya ajans ve gruplarının özellikle Yeşil Sol Parti Adayları üzerinden yoğun projeksiyonlarını yansıtmaları açısından da bu motivasyonun büyüklüğü kendisini hissettirir biçimdedir

Ömer Celal Yazıcıoğlu

Osmanlı’nın çözülüşünden erken Cumhuriyete kadar farklılıkların bir arada yaşadığı Erzurum engebeli coğrafyası ve zorlu iklim koşullarından dolayı geniş bir bölgeye yayılmıştır. Cumhuriyet rejiminin arkaik özelliği bir bütün olarak tek tipçi, modernleşme adı altında Batı taklidi bir kentleşme süreci başlatmıştır. Bu vesileyle de Erzurum’un imar, iskân ve kentleşmeyi de kapsayan Şark olarak adlandırılan Doğudaki İdari, Askeri ve İktisadi teşkilatlanmada görev alacak Üçüncü Umumi Müfettişlik 1935 yılında Erzurum merkezli tesis ve teşkil edilmiştir. Fransız Mimar Çevre Bilimci Jacques H. Lambert tarafından 1939’da Şehir İmar planı hazırlanmış, uygulama koşulları ve şehir üzerindeki etkileri ile Ulus- Devlet teorisine uygun biçimde; Türk İslam sentezli, ırkçı milliyetçilik ile farklılıkları yok sayarak asimile eden baskıcı kentleşme süreci başlamıştır. Bununla birlikte bir model önerisi olarak da çevre kentlere örneklem olarak pilot bölge olarak konumlandırılmıştır. Büyük Felaket öncesinde Ermeniler Kürtler ile birlikte kamusal ortaklık ile yaşamışlardır. Bu süreçte ticaret ve zanaat Ermenilerce, tarım ve canlı hayvan ticareti de Kürtlerin hâkimiyetindedir.

Erzurum yedi yüz elli bin nüfusu ile Türkiye’nin idari yapısı içerisindeki en küçük büyükşehridir. Parlamentoda altı milletvekili ve 21 ilçe belediyesine sahiptir. 2018 genel seçimlerinde AKP dört, MHP ve İYİ Parti birer milletvekili ile temsil edilmektedir. İYİ Parti 36 bin oy ile artık oyların birleşimi neticesinde milletvekilliğini almıştır. Nitekim HDP’nin 52 bin oy oranı ile milletvekilliğini yeterliliğine rağmen kazanamaması temsilde adalet ilkesiyle de çeliştiği açıktır. Palandöken ve Yakutiye ilçeleri nüfus olarak Erzurum’un en büyük ilçeleri ve bu iki (2) ilçe seçim sonuçlarında belirleyici rol oynamaktadır. Söz konusu bu iki (2) merkezi ilçe Yeşil Sol Parti açısından temsilde belirginlik sağlanmasında en temel ve kritik seçmen yoğunluğunun bulunduğu bölgelerdir. Nitekim Kürt seçmenin en yüksek nicelikte yaşadığı da bu bölgelerdir.

Demografik olarak incelendiğinde Erzurum’un heterojen bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Karlıova, Varto ve Tutak periferisinde yaşadığı Tekman, Hınıs, Karaçoban, Karayazı ve Köprüköy de Kürtlerin nüfusu kahir ekserinden daha fazlasını (yüzde 97 üstü) barındırmaktadır. Kürtler, Aleviler ve Türkmenler Erzurum’un bazı ilçelerinde bir arada yaşamaktadırlar. Şenkaya, Oltu, Hasankale gibi transit geçiş güzergâhında bulunan yerleşimler bunun en iyi örneğini gösterir ilçelerdir. Dışarıdan göç alma hususunda da Erzurum klasik metropol-büyükşehir reaksiyonu göstermemekle birlikte güney ilçelerinden diasporaya yoğun bir dinamik-göç yaşanmaktadır. Bu göç dalgasının yoğunluğu Kürt siyasi demokratik alan seçmeninin doğal sınırlarına ulaştığı bölgelerde görülmektedir.

Erzurum’a bağlı ilçelerden kısıtlı sayıda insan Erzurum’a göç etmiş- bunun yanı sıra günü birlik sağlığa erişim bağlamında çevre illerden geliş-gidişler yapılmaktadır. Şehrin ekonomisine yön veren en büyük sektör ise canlı hayvancılık olmakla birlikte, kentin ortalama yükseltisinin 2000 metre civarında olması kaliteli tarım yapılmasının önüne geçiyor. Yerel kaynaklarımıza dayalı olarak 2018 genel seçimlerinde alınan milletvekilliği sonuçlarına göre: 1. milletvekilliğinin ittifaklar içi artık oyların toplamı ile haksız biçimde İYİP adayına geçmiştir. İYİP 2018’de Erzurum genelinde 33.200 (otuzüçbin ikiyüz) oy oranı ile HDP’nin 52.000’i (elliiki bin) aşan oy oranına rağmen milletvekilliğini alamamıştır. Temsilde adalet ve yönetimde istikrar temsili demokrasi ve seçimler bağlamında Türkiye gibi demokratik teamüllerin yerleşemediği, ulus-devletlerin halklarının iradesine yönelik kısıtlamalar ve engellemeler barındırmıştır. En kutsal addedilen halkın iradesinin gaspına yönelik iktidar baskısı bu seçimde başarısızlığa uğratılırsa asgari demokratik uzlaşının yaşamsallaştırılması için de olmazsa olmazdır.

Yeşil Sol Parti şahsında HDP’nin uzun yıllar sonra Erzurum’da iddialı bir seçim sathı mahalline girmiş bulunması Erzurum il ve ilçeleri başta olmak üzere halkımız arasında müthiş motivasyon ve heyecanı da beraberinde getirmiştir. Nitekim 2015- 2018 ve 2019 seçimleri sonrasında yaşanan ‘mağlubiyetler’, olumsuzlama- muğlâklık uzun bir dönem karamsarlık ve umutsuzluğu da beraberinde getirmesi, yeni dönemde değişim ve başarı yönünde dinamik biçimde hafızalarımızda yer edinmiştir. Günümüzde politika yapıcıların klasik mutlak kadercilikten çıkışı için yaşamın dili ve halkın toplumsal beklentilerinin karşılanması yerelin beklentileri yönünde inisiyatifli kılınması temsili demokrasi uygulaması açısından başarı için olmazsa olmazlardandır.

Türkiye’de idari yapılanma içerisindeki 30 büyükşehir belediyesi statüsünde bulunan Erzurum’un; HDP’nin Büyükşehir Belediye Meclisi’nde ana muhalefet olarak grubu bulunan tek il olması, büyük bir emek, demokratik uzlaşı ve Kürtlük aidiyeti arka planına sahip olsa da bu gücünü basın ve kamuoyu nezdinde açığa çıkaramamış ve farklı nedenlere dayalı olarak (İktidarın ceberut baskısı vd.) rolünü tam oynayamadığı da diğer bir gerçekliktir…

D’hont algoritması üzerinden Yeşil Sol Parti’nin Erzurum’da en az 1 milletvekili çıkarabilmesi için asgari 54,700 (ellidörtbin  yediyüz) oya gereksinim duyulmaktadır. Bunun için de geçmişten günümüze emek ve aidiyetleriyle ideolojik seçmen kategorisine giren ve bürokratik tanımlama ile de güney ilçeleri olarak adlandırılan #Hınıs , #Karayazı, #Tekman ve #Karaçoban’da ”doğal sınıra” ulaşılmış bir verili durum ile de karşı karşıyayız! Bir başka söylem ile maksimum seçmen istatistiği de göz önüne alınarak Yeşil Sol Parti’nin Erzurum’da en az 30.000 (otuzbin) bandında bir oy oranına sahip olan seçim çevresi bu 4 ilçedir. 2023 Genel Seçimleri sathında Karayazı, Hınıs, Tekman, Karaçoban dışında; özellikle #Horasan, #Çat, #Köprüköy çeperi başta olmak üzere Erzurum İl Merkezi olan Palandöken, Yakutiye ve Dadaşkent ilçelerinde pozitif bir siyasal discurs ile örgütlü emek yoğun çalışmaya da acil ihtiyaç duyulmaktadır!

Tarihsel süreç içerisinde bir örneklem ile bu konudaki analiz ele alınırsa; Tekman’da 2019 Yerel Seçimleri’nde alınan 5.176 oy sayısını 9.000 ve üstü oy seviyesine çıkarmak niceliksel olarak büyük başarı gibi algılansa da; Erzurum merkezde alınacak oy sayısının en az 25.000 (yirmibesbin) üstünde yükseltmek daha olası ve niteliksel olarak da genel sonuca etki edebilecek bir pozisyon olduğu ve böylece başarı olarak da en az 1 milletvekili kazanılacaktır.

Yeşil Sol Parti 28. Dönem Erzurum 1. Milletvekili Adayı HDP Grup Başkan Vekili Meral Danış Beştaş’ın şahsında Yeşil Sol Parti Erzurum’da büyük bir heyecan ve motivasyonu da beraberinde getirmiştir. Erzurum’un tek tipçi yerel medya ajans ve gruplarının özellikle Yeşil Sol Parti Adayları üzerinden yoğun projeksiyonlarını yansıtmaları açısından da bu motivasyonun büyüklüğü kendisini hissettirir biçimdedir. Geçmişte 4 ilçeye hükmetmiş; büyükşehir belediyesinde ana muhalefet partisi olarak grubu bulunan bir siyasi hareketin bugün Erzurum yerel medyasında gıyaben hatırı sayılır görünürlüğü Yeşil Sol Parti’nin Erzurum’da başaracağına toplum olarak kanaat hasıl olmuştur. Bu temelde 14 Mayıs’a kadar Çat, Horasan ve Köprüköy başta olmak üzere Palandöken ve Yakutiye’deki blok seçmen kitlesine yönelik propaganda ve seçim çalışmasıyla Yeşil Sol Parti’nin Erzurum’da 2 (iki) milletvekilliği için de zorlama yapılacaktır.

2018 yılında yapılan Partili Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nde Erdoğan %73,2, Muharrem İnce 9.9, Selahattin Demirtaş % 9.7 ve Meral Akşener % 6.6 oy oranlarına ulaşmıştır. 14 Mayıs’ta 13. Cumhurbaşkanlığı’na ilişkin Yeşil Sol Partili seçmenin de desteği ve Millet İttifakı’nın muhafazakâr seçmen kitlesine yönelik açılımları ile birlikte Kılıçdaroğlu şahsında %30-34 bandında bir oy oranına ulaşması beklenmektedir. Bu beklenti Yeşil Sol Parti’nin CB Adayı çıkarmaması ve Erdoğan AKP’sine karşı MHP milliyetçiliğine uzak sosyal demokrat seküler seçmenin desteğiyle daha da yükseleceği görülmektedir.

Tüm bunlar teknik ve formel bilgiler olmakla birlikte siyasetin bir bilim olduğu gerçeği, mantık ve sosyoloji bilimlerinden beslenen, ideolojik-politik bir söylem inşası gerektirdiği de bir diğer enformel olguyu barındırmasıyla hakikatin kendisini temsil eder. İdeolojik politik söylem inşası örgütsel grup içi motivasyonu kırmayarak daha da güçlendirmek başarıya giden yolların taşları ile döşeli olduğu da tarihsel hafızamızın (2019-2018-2015) bizlere gösterdiği en temel olgulardandır. Bu rastlantısal olgunun temsilde adaletin eşiği olarak Erzurum öznelinde görülmesi de Yeşil Sol Parti’nin 14 Mayıs’taki başarısına bağlıdır. Bu da tüm toplum kesimlerine görev olarak algılanarak sürece katkıları ile aşılacaktır.