“Alın terinin karşılığı yalvararak alınmaz. Ya hep beraber ya hiç!”
Bu hafta “Her Hafta Bir Film” köşemizde, 10 Aralık İnsan Hakları Haftası olması nedeniyle işçilerin yaşadığı hak gasplarını anlatan “Çark” filmini irdeleyeceğiz.
Yönetmen koltuğunda Muzaffer Hiçdurmaz’ın oturduğu film, 1987 yılında çekiliyor. Sendikal hak ve örgütlenme özgürlüğü kısıtlanan işçileri anlatan film, Tarık Akan, Müge Akyamaç, Cezmi Baskın, İhsan Yüce ve Kenan Bal gibi zengin bir oyuncu kadrosuna sahip. Öte yandan Muzaffer Hiçdurmaz’ın tek yönetmenlik denemesi olan ve Türkiye’nin üç-beş işçi sınıfı sineması örneğinden biri olarak nitelendirilen film, İstanbul’da ilk kez “5. Uluslararası Sinema Tarih Buluşması Festivali” kapsamında gösterilmiştir.[
Konusu
Film, dört fabrika işçisinin mücadele öyküsünü anlatıyor. Bir cam fabrikasında çalışan dört arkadaş, emeklerinin karşılığını alamayınca patronla çatışmaya girerler. Ancak sonuç aleyhlerine gelişir ve kendilerini kapının dışında bulurlar. Bu kez dört emekçi bir tersanede iş bulur. Ne var ki bu yeni işlerinde de başka bir sömürü düzeni ortaya çıkar. Patron tarafından grev kırıcı olarak kullanıldıklarını fark ederler. Dört arkadaşın çalışma yaşamındaki son durakları Kazlıçeşme’deki deri atölyeleridir. Denetimsiz, son derece kötü ve sağlıksız bir düzende çalışmasını sürdüren işçilerden biri yaşamını yitirir. Bu iş kazası sonucunda dört emekçi arkadaş, işçileri bilinçlendirerek haklı oldukları grevi başlatırlar.
Filmden greve
Filmin işçi direnişine kattığı destek ise tarihte eşi benzeri görülmemiş boyutta. 12 Eylül’den sonra sendikal hak ve örgütlenme özgürlüğü kısıtlanan işçiler, yanı başlarında çekilen filmle birlikte grev kararı alıyorlar. Deri Dokuma ve Tekstil İşçileri Sendikası önderliğinde başlayan toplu işçi grevinin ardından işverenler çareyi Kazlıçeşme’yi tasfiye etmekte buluyor. Film bir isyan başlatarak işçilere bir kazanım olarak dönerken, sinemanın da insan üzerindeki etkilerini en somut örneklerinden biri.
Sansür…
Ancak bu filmde baskıcı dönemin sansürüne çarpıyor. Asıl adı “Direniş” olmasına rağmen “Çark” olarak dönüştürülüyor, filmin İstanbul’da gösterime girmesi ise engelleniyor.
Künye:
İlk gösterim tarihi: 1987
Yönetmeni: Muzaffer Hiçdurmaz
Görüntü yönetmeni: Erdoğan Ererez
Müzik: Cahit Berkay; Cem Karaca
Oyuncular: Tarık Akan, Müge Akyamaç, Cezmi Baskın, İhsan Yüce, Kenan Bal
KÜLTÜR SERVİSİ
#Hafta #Bir #Film #ÇARK