Danıştay 6. Dairesi, Zilan Vadisi’nde inşa edilmek istenen HES projesine ilişkin “ÇED gerekli değildir” kararının iptali istemiyle açılan davada, Van 1. İdare Mahkemesi’nin kararını bozdu. Mahkeme ise yürütmenin durdurulmasına dair yapılan başvuruyu bilirkişi keşfini bile beklemeden bir kez daha reddetti.
Zilan Elektrük Üretim Anonim Şirketi tarafından Zilan katliamının yaşandığı alana yapılmak istenen “Zilan regülatörü ve HES projesi” için Van Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 30 Mart 2012’de “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” kararı verdi. Bunun üzerine ruhsat alan Gökakım Elektrik Üretim A.Ş. 2014’te HES projesinin inşaatına başladı. O dönem bazı bölge sakinleri ve kimi sivil toplum örgütlerinin Danıştay’a itirazda bulunmasıyla HES inşası durduruldu.
Gelen tepkiler üzerine HES’in yapılacağı araziler için Bakanlar Kurulu tarafından “acil kamulaştırma” kararı alındı. Durum yargıya taşınsa da koronavirüs salgınını fırsat bilen şirket, tekrar inşaata başladı. Geçtiğimiz yıl Cumhurbaşkanlığı kararıyla bölgedeki kimi taşınmazlar için yine “acele kamulaştırma” kararı verildi. Kimi yurttaşlar yürütmenin durdurulması ve projenin iptali talebiyle “ÇED gerekli değildir” kararını Van 1. İdare Mahkemesi’ne taşıdı. Mahkemenin konuya ilişkin bilgi istediği Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, gönderdiği yazıda kamulaştırma kararı ve “problem yok” yanıtı ile “ÇED gerekli değildir” kararını savundu.
Mahkeme, davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından sunulan belgelerin ardından 22 Ekim 2020 tarihinde “davacının proje alanında ikamet etmediği” gerekçesiyle davanın reddine karar verdi. Bunun üzerine Danıştay 6. Daire’sine temyiz başvurusunda bulunuldu. Başvuruyu inceleyen Danıştay 6. Dairesi, İdare Mahkemesi tarafından verilen “ehliyetten ret” kararının bozulmasına hükmetti. Danıştay kararı sonrası dava dosyası esastan görüşülmek üzere tekrar Van 1. İdare Mahkemesi’ne gönderildi. Mahkeme, 10 Ağustos’ta yürütmenin durdurulması talebinin reddine karar verdi. Mahkeme kararında şu ifadelere yer verdi: “Danıştay ve İdari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilir. Dosyanın incelenmesinden, olaydan yukarıda anılan kanun hükmünde öngörülen koşulların birlikte gerçekleşmediği anlaşıldığından yürütmenin durdurulması talebinin reddine karar verilmiştir.”
Kararı değerlendiren Zilan Platformu Sözcüsü Şahabettin Demir, davanın peşini bırakmayacaklarını söyledi. Mahkemenin verdiği kararın çok tanıdık olduğunu ve şaşırmadıklarını aktaran Demir, “Burada amaç sadece bir HES yapımı değil, bir hafızayı, bir katliamı unutturmak istiyorlar ama Zilan’da olup bitenler asla unutulmayacak. HES ile doğamızı hem ticari hem de askeri üsse çevirmek istiyorlar. Zilan’da binlerce kişinin katledildiği alana HES’in yapılması çok düşündürücü. Mahkemeler ise onların denetiminde. Ellerimiz onların yakasında olacak” diye konuştu.